GÁNH XÍ MÀ MANG NẶNG CẢ TUỔI THƠ

Ở Hội An quê tui có một loại chè làm từ mè đen được người dân hay gọi với cái tên thân thương là “Xí Mà”.

Nguồn ảnh: internet

Bất cứ ai lớn lên ở phố cổ cũng biết đến gánh Xí Mà gia truyền của cụ ông Ngô Thiểu bán ở một góc vỉa hè trên con đường Nguyễn Trường Tộ. Từ người lớn cho đến trẻ em, ai ai cũng mê đắm với hương vị thơm thơm ngọt ngọt của loại chè này bởi đơn giản vì nó là ký ức tuổi thơ của biết bao thế hệ, kể cả thời của bố mẹ tui.

Xí Mà tạo ấn tượng đầu tiên trong lòng người thưởng thức bằng một vẻ bề ngoài dung dị, chỉ có duy nhất một sắc đen đặc trưng của các loại chè làm từ mè đen, nhưng lại ghi đậm dấu ấn khó phai nhờ nguyên liệu của món còn bao gồm cả bột sắn dây, bột khoai giúp tạo độ sền sệt, ngoài ra còn có cả vị thơm của rau mơ, rau má, vị ngọt từ đường mía thủ công và thậm chí là một số vị thuốc bắc có tính mát đã góp phần tạo nên một chén Xí Mà mang hương vị đặc trưng chỉ có riêng tại phố cổ Hội An.

Một phần Xí Mà chỉ khoảng 5 ngàn đồng, chè được múc đầy trong một chén nhỏ xíu, cầm lọt thỏm trong lòng bàn tay người lớn nhưng lại rất vừa vặn đối với mấy đứa nhóc tụi tui. Chỉ cần thử một muỗng đầu tiên cũng đủ khiến người ta mê mẩn bởi cảm giác béo béo, bùi bùi và ngọt thanh của Xí Mà như đang tan đều trong miệng. Xí Mà rất dễ ăn bởi chẳng cần phải nhai, cũng không quá nóng mà chỉ hơi âm ấm nên cũng chẳng phải nhọc công thổi nguội, người ta ăn Xí Mà đúng nghĩa là để từ từ nhấm nháp và thưởng thức, và rồi cứ thế, Xí Mà để lại dư vị trong lòng người ta một cảm giác lưu luyến mãi khôn nguôi. Thật khó để tui có thể giải thích được sức hấp dẫn khó cưỡng từ một chén Xí Mà nếu bạn chỉ thấy được một màu đen huyền bí của nó qua hình ảnh, tui ước gì các bạn cũng đã, đang và sẽ được một lần ăn thử nó để có thể tự mình cảm nhận được hương vị đặc biệt này. Và xin lưu ý là hãy thưởng thức Xí Mà cùng một ly trà hoặc nước ấm mỗi khi ăn xong nếu không muốn “được” nhuộm răng đen (cả lưỡi nữa) và trở thành trò cười trong xóm nhé.

Nguồn ảnh: internet

Tui xem Xí Mà như một món ăn vặt, món tráng miệng tuổi thơ được “qua kiểm duyệt” của phụ huynh một cách dễ dàng bởi đây không chỉ là một món ăn chơi chơi thông thường mà còn có tác dụng bồi bổ sức khỏe, chống cảm nắng và đặc biệt là giải nhiệt rất tốt. Mấy đứa nhỏ tụi tui thích ăn Xí Mà của cụ lắm, bởi chỉ có duy nhất Xí Mà của ông làm mới mang được hương vị đậm đà truyền thống. Có hôm ông nghỉ bán một ngày nên mẹ tui đành phải mua ở một gánh khác, tui ăn vào thấy lạ nên nhận ra ngay! Vậy nên đôi lúc tui cũng không biết là tui có thật sự thích ăn Xí Mà không, hay tui chỉ thích ăn Xí Mà của cụ Thiểu? Cụ già rồi nhưng trông vẫn còn rất khỏe, thân hình tuy nhỏ bé nhưng đủ sức gánh cả “sự nghiệp” bán Xí Mà trên đôi vai gầy guộc qua bao thập kỷ. Bất kể là ngày mưa hay là nắng, ông bảo chỉ cần ông vẫn còn sức thì ngày nào ông cũng sẽ đều đặn tiếp tục nấu Xí Mà, không còn là để mưu sinh nữa mà ước mong của ông là có thể góp phần giữ gìn nét đặc trưng của ẩm thực trong di sản văn hóa phố Hội.

Một món ăn dân dã nhưng đủ gói trọn tất cả những tinh hoa và “linh hồn” đất Quảng. Một gánh hàng rong nho nhỏ cũng đủ chứa đựng biết bao ký ức hào hoa của một đời người. Và có lẽ bọn trẻ chúng tui ở đây cũng được nuôi dưỡng và sẽ lớn lên, trưởng thành từ những thứ bình dị và nhỏ bé như thế!

Nhật Hà